Παλαιοχώρι 

Το Παλαιοχώρι είναι χωριό του Νομού Χαλκιδικής και υπάγεται διοικητικά στον διευρυμένο Δήμο Αριστοτέλη. Βρίσκεται ανάμεσα στην Αρναία και το Νεοχώρι. Είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά του Δήμου Αριστοτέλη και σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος. Οι οικιστικός ιστός διατηρεί ακόμα τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά του και απλώνεται γύρω από την πλατεία με τον αιωνόβιο πλάτανο, ενώ καταστήματα και καφενεία τριγύρω συνθέτουν την εικόνα του κέντρου ενός ζωντανού χωριού.

Κτισμένο στα 550 μ. και με τους κατοίκους να ξεπερνούν τους 1500, το Παλαιοχώρι αναζητά τις ρίζες του στο βάθος των αιώνων. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το κάστρο Νέπωσι, ενώ κατά καιρούς έχουν εντοπιστεί νομίσματα, αγγεία, όστρακα και έχουν βρεθεί ερείπια από οχυρώσεις και τάφοι στην ευρύτερη περιοχή.

Η ακριβής χρονολογία της ίδρυσης του Παλαιοχωρίου δεν είναι γνωστή. Στο κάστρο Νέπωσι βρέθηκε μια πλάκα που δηλώνει ότι ο οικισμός υπήρχε πριν από περίπου 1000 χρόνια. Σύμφωνα, μάλιστα, με κάποιες ενδείξεις, το Παλαιοχώρι ήταν μία από τις 32 πόλεις της Ολυνθιακής Ομοσπονδίας που καταστράφηκε το 348 π.Χ. από τον Φίλιππο Β’. Μνημονεύεται και το ξακουστό «Καστέλι». Εικάζεται ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο κάστρο στη Χαλκιδική το οποίο θα πρέπει να καταστράφηκε, για πρώτη φορά από τους Ούννους το 540 μ.Χ. Τη θέση του, ύστερα από δύο αιώνες, πήρε «ένα μεγάλο χωριό».

Οι κάτοικοι του με βάση τα δεδομένα των οθωμανικών φορολογικών κατάστιχων από το 1478 μέχρι το 1568 καταγράφονται ως καρβουνιάρηδες του μεταλλείου των Σιδηροκαυσίων. Για την υπηρεσία τους αυτή ήταν απαλλαγμένοι από τους έκτακτους φόρους. Ένα τμήμα των κατοίκων του χωριού ήταν γερακάρηδες.  Η Ραλιγόβα, μετέπειτα Αρναία  καταχωρείται ως καλλιεργήσιμη γη του Παλαιοχωρίου και δεν είχε κατοίκους.

Στην επανάσταση του 1821 το Παλαιοχώρι καταστράφηκε ολοσχερώς μετά την επικράτηση των Τούρκων. Σημαντικός αγωνιστής της επανάστασης του 1821 ήταν οι Αδαμάντιος Νικολάου και Παραδείσης Νικολάου, που πήραν μέρος σε πολλές μάχες στη νότιο Ελλάδα. Η συμμετοχή στον Μακεδονικό Αγώνα ήταν καθολική. Το Οκτώβριο του 1912 απελευθερώθηκε από τους Τούρκους, όπως και όλη η Χαλκιδική. Στον Εμφύλιο Πόλεμο, το Παλαιοχώρι καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας στις 14 Αυγούστου 1948.

Στο Παλαιοχώρι ιδιαίτερης ιστορικής και θρησκευτικής σημασίας είναι ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών με τις υπέροχες τοιχογραφίες και το άγαλμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ του Μεγαλοπρεπούς στον προαύλιο χώρο. Εκεί υπάρχει και η, κατά την παράδοση, θαυματουργή εικόνα του Ταξιάρχη Μιχαήλ (16ος αι., κρητικομακεδονική τέχνη) και η εικόνα της Παναγίας της Γοργοεπηκόου (μοναδικό πιστό αντίγραφο της θαυματουργής εικόνας που υπάρχει εντοιχισμένη στη μονή Δοχειαρίου του Αγίου Ορους).

Ακολουθώντας το δρόμο που οδηγεί προς τη Μεγάλη Παναγιά, θα βρείτε αριστερά σας ένα από τα ομορφότερα μοναστικά αρχονταρίκια. Αυτό της Παναγίας “χαράς των θλιβομένων”, στο προαύλιο του οποίου βρίσκεται ο ναός του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη. Ο ναός πανηγυρίζει στις 5 Ιουλίου.

Κατά μία εκδοχή, στο Παλαιοχώρι έζησε για ένα διάστημα ο Γιώργος Ζορμπάς (1867-1942), το πρόσωπο από το οποίο ο Νίκος Καζαντζάκης εμπνεύστηκε το έργο του Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά. Στα 22 του χρόνια εγκαταστάθηκε σ΄αυτό και το εγκατέλειψε γύρω στα 44. Ο ισχυρισμός ότι ο Ζορμπάς, ήρωας του γνωστού μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη, έζησε στο Παλαιοχώρι αντλείται από τα στοιχεία που παρουσιάζει ο λογοτέχνης Γιάννης Αναπλιώτης, καθώς και στις αφηγήσεις της κόρης του Ζορμπά, Ανδρονίκης Κεχάεφ. Επίσης από το δοκίμιο του λαογράφου από το Καταφύγι Κολινδρού Πιερίας κ. Σόρμα.