Η μονή Φιλοθέου είναι μια από τις 20 μονές του Αγίου Όρους, 12η στην ιεραρχία των Αγιορείτικων Μονών. Η μονή βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου. Η Μοναστική δύναμη της, σύνολο μοναχών και εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα στα 70-75 άτομα.
Η Iερά Μονή κτίστηκε από τον Όσιο Φιλόθεο, μαθητή του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη. Επί των ημερών του Οσίου Φιλοθέου φαίνεται να υπάρχει στην αρχή με το όνομα “μικρή μονή της Φτέρης” – στην περιοχή Κράββατος – όπου σήμερα υπάρχει παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία. Ιστορικά, φαίνεται να προϋπάρχει του 1015 σε έγγραφο του Πρώτου. Είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και σ΄ αυτή φέρεται να ηγουμένευσε για κάποιο διάστημα ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω. Ξακουστή είναι η εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας. Επίσης υπάρχει και η εικόνα της Παναγίας της Γερόντισσας, που και γι’ αυτή λένε ότι ήρθε εδώ κατά θαυμαστό τρόπο από τη Νιγρίτα. Ως μέγα θησαύρισμα κατέχει το άφθαρτο δεξί χέρι του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Η μονή Φιλοθέου έχει εννέα παρεκκλήσια από τα οποία έξι βρίσκονται εντός μονής. Από αυτά τρία βρίσκονται στο Καθολικό. Το πρώτο των Αρχαγγέλων δεξιά της λιτής με τοιχογραφίες του 1752. Το δεύτερο του Γενεσίου του Προδρόμου αριστερά της λιτής . Το τρίτο, της Αγίας Μαρίνης της οποίας τα άγια λείψανα φυλάσσονται στη μονή, στο κωδωνοστάσιο. Στις πτέρυγες υπάρχουν του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου στο συνοδικό, Του Αγίου Νικολάου στο αρχονταρίκι, και των αγίων πέντε μαρτύρων πάνω από την είσοδο της μονής. Τέλος εκτός μονής υπάρχουν δύο παρεκκλήσια των Τριών Ιεραρχών ή Αγίου Τρύφωνα , του Γενεσίου της Θεοτόκου ή Παναγούδας καθώς και ο κοιμητηριακός ναός των Αγίων Πάντων.
Η μονή Φιλοθέου έχει δίπλα στη θάλασσα το Αγίασμα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας το οποίο αναβλύζει διαρκώς με σταθερή ποσότητα και θερμοκρασία. Βρίσκεται στη θέση όπου ο ηγούμενος της μονής, σύμφωνα με την παράδοση, είδε σε όραμα την εικόνα της Παναγίας να τον προσκαλεί να τη φέρει από το σημείο εκείνο της Θάλασσας στο Μοναστήρι. Στην ευρύτερη περιοχή της, η μονή Φιλοθέου έχει αρκετά Κελλιά από τα οποία κατοικούνται τα πέντε. Tων Αγίου Γεωργίου, Αγίου Κωνσταντίνου, Αγίας Τριάδος, Αγίου Δημητρίου και της Αναλήψεως.
Στις Καρυές έχει το αντιπροσωπείο της, κτίσμα του 1964 με παρεκκλήσι του Κοσμά του Αιτωλού, αφυπνιστή του υπόδουλου Γένους. Tο μοναδικό Κάθισμα που διαθέτει η μονή είναι το ιστορικό και εντυπωσιακό σπήλαιο του Αγίου Διονυσίου «του εν Ολύμπω», όπου ασκήτεψε πριν γίνει ηγούμενος της Φιλοθέου.
Στη Μονή αυτή αξίζει να δουν οι επισκέπτες το καθολικό με τις τοιχογραφίες του (1752) και την “εφέστια εικόνα” της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας, την τράπεζα με τις πλούσιες τοιχογραφίες καθώς και την πλούσια επίσης ιστορική βιβλιοθήκη της Μονής.
