Γαλάτιστα

Η Γαλάτιστα είναι κωμόπολη και έδρα της Δημοτικής Ενότητας Ανθεμούντα του Δήμου Πολυγύρου, στην Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής. Η Γαλάτιστα βρίσκεται χτισμένη στα βορειοδυτικά όρια της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής στα όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης. Είναι τοποθετημένη στις νότιες πλαγιές του όρους Προφήτη Ηλία, παρακλαδιού του Χορτιάτη, σε στρατηγική θέση που συνδέει τις πόλεις τις Κεντρικής Μακεδονίας με την ορεινή Χαλκιδική. Απέχει 40 χλμ. από το κέντρο της Θεσσαλονίκης και 23 χλμ. από τον Πολύγυρο. Κάτω από την κωμόπολη είναι απλωμένη η κοιλάδα του Ανθεμούντα με τον ομώνυμο ποταμό, που καταλήγει στον Θερμαϊκό Κόλπο.

Η επικρατέστερη εκδοχή για την προέλευση του ονόματος της κωμόπολης περιέχεται σε αναφορά του Επισκόπου Αρδαμερίου Ιωακείμ το 1918, ότι η ονομασία της κωμόπολης προέρχεται από το Πύργο της Γαλάτιστας, ο οποίος χτίστηκε από τους Ενετούς σε στρατηγική θέση ώστε να ελέγχεται η περιοχή τον 14ο-15ο αιώνα. Η τοπική παράδοση ιστορεί πολλούς μύθους πάνω στην προέλευση του ονόματος του πύργου, που περιλαμβάνει ιστορικά ή μυθικά πρόσωπα της Ελληνικής Μυθολογίας μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους. Η παλιότερη μαρτυρία που σχετίζεται με την περιοχή της Γαλάτιστας βρίσκεται σε κώδικα της Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους, που εκδόθηκε στις 14 Μαρτίου του 897.

Η Γαλάτιστα είναι ένα από τα παλαιότερα χωριά της Χαλκιδικής και έχει αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα στον κάμπο της αλλά και μέσα στο χωριό. Στον Πύργο υπάρχουν εντοιχισμένα αρχιτεκτονικά μέλη Χριστιανικού ναού. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει για τον επισκέπτη η αρχιτεκτονική των παραδοσιακών μακεδονίτικων σπιτιών του χωριού, σπίτια δίπατα, διαμπερή με εσωτερικό μπαλκόνι και προσανατολισμό προς τον κάμπο. Η Γαλάτιστα έχει πολλές εκκλησίες και εξωκλήσια όπως ο Άγιος Δημήτριος, η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Νικόλαος, η Παναγία και ο Άγιος Πρόδρομος. Χάρη στο βουνό της η Γαλάτιστα έχει και πολλές βρύσες ξεχωριστής ομορφιάς όπως η βρύση του Αγίου Γεωργίου και η σέρβικη βρύση. Αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα αποτελεί το Δημοτικό σχολείο, στη δυτική πλευρά του χωριού. Πέτρινο, δίπατο με μεγάλες αίθουσες και αρκετούς βοηθητικούς χώρους, όπου κατά καιρούς φιλοξενούνται αξιόλογες εκθέσεις.