Η Βαρβάρα είναι χωριό και ομώνυμο δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Αριστοτέλη. Είναι κτισμένο στα βορειοανατολικά του νομού, μέσα σε δάσος. Ένα δάσος με έκταση που ξεπερνά τα 90.000 στρέμματα, μοιάζει να κλείνει στην καταπράσινη, απέραντη αγκαλιά του το τυχερό αυτό χωριό. Το όνομά του είναι Βαρβάρα και το χρωστάει στην πολιούχο Αγία Βαρβάρα προς τιμήν της οποίας κτίστηκε το 1875 η κεντρική εκκλησία, ή -σύμφωνα με τον τοπικό μύθο- σε μια παλιά βασίλισσα της περιοχής. Το χωριό πανηγυρίζει στις 4 Δεκεμβρίου στη γιορτή της Αγίας Βαρβάρας, μέσα στο ασύγκριτο ορεινό χειμωνιάτικο τοπίο. Μεγάλο πανηγύρι γίνεται του Αγίου Γεωργίου (δεύτερη ημέρα του Πάσχα) και διαρκεί 3 ημέρες
Ακροβατώντας στα 550 μ. ύψος, ανάμεσα στα υψώματα Δρεβενίκο και Σουγκλιάνι, ο οικισμός έχει ζωντανές γειτονιές με στενά καλντερίμια, άφθονα νερά, βρύσες. Προσφέρει εξαιρετική θέα πέρα από τον Στρυμoνικό και τη Βόλβη. Ο τόπος αυτός φαίνεται να κατοικείται από τον 14 μ.Χ. αιώνα. Σε έγγραφο του ιεροδίκη Σιδηροκαυσίων βρέθηκαν τα πρώτα στοιχεία, ενώ τούρκικο φιρμάνι του 1762 περιλαμβάνει στην ομοσπονδία των Μαντεμοχωρίων και το χωριό Βαρβάρα. Το 1821, ακολουθώντας την κοινή μοίρα των Χαλκιδικιώτικων χωριών, πυρπολήθηκε από τους Τούρκους. Συμμετείχε ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα με επικεφαλής τον Βαρβαριώτη οπλαρχηγό Αθανάσιο Μινόπουλο.
Σήμερα η Βαρβάρα έχει περισσότερους από 800 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία και την υλοτομία. Ο τοπικός γυναικείος συνεταιρισμός παράγει νόστιμα γλυκά του κουταλιού και τραχανά. Γίνονται προσπάθειες για μεγαλύτερη ανάπτυξη του αγροτουρισμού, τα τελευταία χρόνια, ενώ η περιοχή Γαβράδια συνδυάζει βουνό και θάλασσα. Η ιδιωτική νησίδα Καυκανάς αποτελεί τμήμα του Δ.δ. της ορεινής Βαρβάρας, που είναι το μόνο διαμέρισμα του Δήμου Αρναίας το οποίο βρέχεται από τη θάλασσα του Στρυμονικού Κόλπου
Το δάσος της Κηπουρίστρας είναι χαρακτηρισμένο ως τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλους και ομορφιάς. Με τους 2 πασίγνωστους καταρράκτες την απίστευτη χλωρίδα και πανίδα στη περιοχή και τα μικρά ρυάκια είναι ένας τόπος που προστατεύεται από τα ευρωπαϊκά δίκτυα natura 2000 και corine. Πριν από μερικά χρόνια κινδύνεψαν να καταστραφούν εξαιτίας εγκατάστασης λίμνης τελμάτων Εργοστασίου Χρυσού αλλά ακυρώθηκε μετά από μεγάλες κινητοποιήσεις κατοίκων. Οι καταρράκτες βρίσκονται σε μια υπέροχη θέση και τους επισκέπτονται κάθε χρόνο εκατοντάδες φυσιολάτρες και τουρίστες Τα νερά στα βουνά της Βαρβάρας είναι άφθονα. Εκτός από τους καταρράκτες υπάρχουν και οι Πέντε Βρύσες-Κρασονέρι, Κρυονέρι, Μαυρόλακας.
Το ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΑΡΒΑΡΑΣ είναι μια προσπάθεια χρόνων του Πολιτιστικού Συλλόγου Βαρβάρας που με μεράκι φροντίζει για την επαφή του τόπου με το “σήμερα”. Γνωστοί καλλιτέχνες όλα αυτά τα χρόνια στηρίζουν με την παρουσία τους τις εκδηλώσεις. Το Φεστιβάλ αποτελεί μια ευκαιρία ο επισκέπτης να παρακολουθήσει τις συναυλίες και παράλληλα να απολαύσει το καταπληκτικό κλίμα που προσφέρει η Βαρβάρα (600μ. υψόμετρο), τη φυσική ομορφιά του τόπου και της ορεινής Χαλκιδικής καθώς και να γευθεί τη περίφημη τοπική κουζίνα.
Τα Καλύβια Βαρβάρας
Πρόκειται για πολύ παλιό οικισμό που βρίσκεται στην πεδινή κτηματική περιοχή του Δ.δ. της Βαρβάρας κοντά στο Δ.δ. της Ολυμπιάδας Χαλκιδικής. Πριν τη δεκαετία του 1970, ο οικισμός έσφυζε από ζωή, διότι οι κάτοικοι της Βαρβάρας είχαν χτισμένες καλύβες για να διαμένουν εκεί κατά τους θερινούς κυρίως μήνες του χρόνου. Η παλιά ονομασία των καλυβιών ήταν Ολυμπιάδα όπως το παραθαλάσσιο χωριό κοντά στα Καλύβια, αλλά, όταν ήρθαν οι πρόσφυγες από την Αγία Κυριακή της Μ. Ασίας, διεκδίκησαν τη συγκεκριμένη ονομασία ως νεοσύστατη κοινότητα τότε. Οι κάτοικοι της Βαρβάρας αποκαλούσαν και αποκαλούν την ευρύτερη περιοχή των Καλυβιών με την ονομασία Λιμπσάσντα δηλαδή Ολυμπιάδα στην τοπική διάλεκτο.
Από τη δεκαετία του 1970, αρχίζει η ερήμωση των καλυβιών και λόγοι διάφοροι, όπως ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ανάγκασαν τις αγροτικές οικογένειες να μετακινηθούν στη Βαρβάρα, ενώ εκείνη ακριβώς τη περίοδο κατασκευάζεται δίπλα από τα Καλύβια Βαρβάρας εργοστάσιο μεταλλουργίας της Ολυμπιάδας Χαλκιδικής. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, δημιουργείται λίμνη τελμάτων και το Δημόσιο υποχρεώνει τους κατοίκους σε απαλλοτρίωση 1600 στρεμμάτων γης από το Δ.δ. της Βαρβάρας για τη δημιουργία της. Σήμερα στα Καλύβια της Βαρβάρας διαμένουν 2-3 αγροτικές οικογένειες οι οποίες συντηρούν τον οικισμό.
