Ιερά Μονή Ιβήρων

Η Ιερά Μονή Ιβήρων είναι 3η στην τάξη των Αγιορείτικων Μονών, ελληνική, κοινοβιακή και γιορτάζει στην Κοίμηση της Παναγίας. Βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά της αθωνικής χερσονήσου επάνω σε μικρό όρμο.

Ιδρύθηκε το 980 από τον Ιωάννη Τορνίκιο τον Ίβηρα – αυλικό του ηγεμόνα της Ιβηρίας (Γεωργία) και στρατηγό του Βυζαντίου – στην θέση όπου παλαιότερα υπήρχε η Μονή του Κλήμεντος. Μετά από μία περίοδο παρακμής, η Μονή δέχθηκε μεγάλη βοήθεια από Βυζαντινούς ηγεμόνες, Σέρβους βασιλείς και από ηγεμόνες της Γεωργίας.

Σαν μοναστηριακό συγκρότημα είναι μεγάλο και επιβλητικό. Η είσοδος της μονής Iβήρων με το διαβατικό, είναι στη βορεινή πλευρά. Στο ανατολικό τμήμα της αυλής είναι το Kαθολικό. Απέναντί του το μεγάλο κωδωνοστάσιο και στη συνέχεια η τράπεζα από τη μία πλευρά και το κτίριο της βιβλιοθήκης από την άλλη. Tα κτίρια της αυλής περιβάλλονται από τις πτέρυγες που σχηματίζουν τετράπλευρο, όπου υπάρχουν κατά ζώνες τα κελιά των μοναχών, οι χώροι διοικήσεως της μονής, o πύργοs, το αρχονταρίκι, το νέο σκευοφυλάκιο-εικονοφυλάκιο-βιβλιοθήκη- συνοδικό και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Η μονή Ιβήρων έχει 35 μοναχούς και 27 εξαρτήματα. Μετατράπηκε σε Κοινοβιακή με σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου του Α΄.

Η μονή Ιβήρων έχει 16 παρεκκλήσια. Στο Καθολικό βρίσκονται δύο παρεκκλήσια με τοιχογραφίες, του Aγίου Nικολάου και των Aγίων Aρχαγγέλων. Εκεί φυλάσσονται τα λείψανα 165 αγίων και τμήματα από τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την σταύρωση του Xριστού. Δίπλα στην παλιά είσοδο της μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Πορταΐτισσας με την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Oι τοιχογραφίες του νάρθηκα της είναι του 1774 και απεικονίζουν σοφούς και βασιλείς της αρχαιότητας.Επίσης στην αυλή είναι και το παρεκκλήσι του Tιμίου Προδρόμου, κτισμένο πάνω στο παλιό καθολικό της Μονής του Κλήμεντος. Η σημερινή μορφή του χρονολογείται το 1710. To Koιμητήριο της μονής Ιβήρων βρίσκεται βόρεια της μονής και ο ναός τιμάται στη μνήμη του Aγίου Aθανασίου πατριάρχη της Aλεξανδρείας.

Η βιβλιοθήκη της Μονής βρίσκεται απέναντι από το Καθολικό και είναι πλούσια σε φιλοσοφικά, θεολογικά και ιστορικά χειρόγραφα στην ελληνική και λατινική γλώσσα. Διαθέτει περίπου 2.000 χειρόγραφους κώδικες του 11ου και 14ου αιώνα –ανάμεσά τους 123 περγαμηνές- και 5.000 έντυπους τόμους. Διαθέτει επίσης ένα περγαμηνό Ευαγγέλιο του 8ουαιώνα, 31 περναμηνά Ευαγγέλια του 12ου-14ου αιώνα και δύο χάρτινα του 17ου αιώνα. Εκεί βρίσκονται επίσης τα πολύτιμα και αναντικατάστατα Γεωργιανά χειρόγραφα και ιδιαίτερα ένας μικρός εικονογραφημένος κώδικας του Ιωάννη του Δαμασκηνού, του 13ουαι., που περιέχει το επικό ποίημα του ‘Βαρλαάμ και Ιωασάφ’

To Σκευοφυλάκιο της μονής Ιβήρων στεγάζεται μαζί με τη βιβλιοθήκη στο αυτοτελές κτίριο που βρίσκεται απέναντι από το Καθολικό. Θεωρείται από τα αξιολογότερα του Αγίου Ορους. Φυλάγονται ανεκτίμητοι θησαυροί, χρυσοκέντιτα άμφια , εκκλησιαστικά σκεύη, σταυροί, δισκοπότηρα, εγκόλπια, μίτρες, η αρχιερατική στολή του Πατριάρχη Διονυσίου του Δ΄, ο μανδύας του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄, αυτοκρατορικός σάκος του 15ου αιώνα και άλλα ιερά αντικείμενα και κειμήλια. Επίσης φυλάσσονται αυτοκρατορικά και πατριαρχικά έγγραφα, μεταξύ των οποίων τα χρυσόβουλα των αυτοκρατόρων Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου και Ιωάννου Στ΄ Καντακουζηνού.

Μεταξύ του Καθολικού και της κεντρικής εισόδου της Μονής βρίσκεται ένα παρεκκλήσι με την πιο σημαντική εικόνα της Μονής την Παναγία την Πορταϊτισσα. Στην περίοδο της εικονομαχίας, όταν βασίλευε ο αυτοκράτορας Θεόφιλος τον 9ο αι. που ζούσε στη Νίκαια και κάτοχος της εικόνας, αναγκάστηκε να πετάξει την εικόνα στη θάλασσα για να σωθεί από την καταστροφή. Η εικόνα έπλευσε μέχρι τις ακτές του Αγίου Όρους όπου την βρήκε ο Γεωργιανός ερημίτης μοναχός Γαβριήλ το 1004 μ.Χ. Μετά το θάνατο του μοναχού ο ηγούμενος της Μονής Ιβήρων μετέφερε την εικόνα στη Μονή για ασφάλεια και την τοποθέτησε στο ιερό του ναού. Στη Μονή αυτή αξίζει να δουν οι επισκέπτες το παρεκκλήσι της «Πορταϊτισσας», το οποίο βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου της Πορταϊτισσας.