Μονή Μεγίστης Λαύρας

Η μονή Μεγίστης Λαύρας απέχει περίπου μια ώρα με το πουλμανάκι από τις Καρυές. Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της χερσονήσου του Άθω και καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην ιεραρχία των μονών του Αγίου Όρους.

Χτίστηκε πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλεως «Ακροάθως» από τον Άγιο Αθανάσιο, το 963 μ.Χ. όπως αναφέρει ο ίδιος ο Άγιος στην διαθήκη του. Κατά την υπερχιλιετή ιστορία της η Μονή πέρασε εποχές ακμής και παρακμής. Περισσότεροι από 50 άγιοι ασκήτευσαν στην Μονή αυτή και στην περιοχή της.

Η Μονή εορτάζει στις 5 Ιουλίου της Κοιμήσεως του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη. Οι μοναχοί της Μεγίστης Λαύρας τιμούν επίσης την 1 η Οκτωβρίου και την Παναγία Κουκουζέλισσα. Οι υλικοί πόροι για το κτίσιμο της Μονής Λαύρας προσφέρθηκαν από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά. Λίγο μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα άμεση βοήθεια για την υλοποίηση του σχεδίου έδωσε ο αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής. Μετά από μια δύσκολη περίοδο, διέξοδο στην πιεστική κρίση των συσσωρευμένων χρεών της έδωσε το 1655 ο πατριάρχης Διονύσιος Γ’ ο οποίος κληροδότησε την προσωπική του περιουσία στη Μονή.

Στο σκευοφυλάκιο της Μονής διατηρούνται εξαιρετικά πολύτιμα εκκλησιαστικά σκεύη, χρυσοκέντητα άμφια, πολύτιμες εικόνες – μία εκ των οποίων εικόνα είναι του Σωτήρος που ανάγεται στα 843 και του Ιωάννου του Θεολόγου. Αξιοσημείωτες είναι επίσης η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου της Κουκουζέλισσας, η αγία εικόνα της Θεοτόκου Κτιτορικής, η εικόνα του θαύματος που έγινε από τον Άγιο Αθανάσιο, και η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου της Οικονόμισσας.

Σημειώνεται ότι το Καθολικό της Μονής της Μεγίστης Λαύρας αποτελεί το πρότυπο για όλα τα αγειορίτικα καθολικά, με το οποίο και εγκαινιάσθηκε η αρχιτεκτονική τυπολογία του τρίκογχου οθωνικού ναού, δηλαδή με δύο μικρότερα ιερά εκατέρωθεν του κυρίως ιερού.

Μπροστά από το καθολικό βρίσκεται η φιάλη, η παλαιότερη στο Όρος. Η τράπεζα που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το καθολικό, είναι η αρχαιότερη του Αγίου Όρους. Οι τοίχοι, το δάπεδο, και τα μαρμάρινα τραπέζια της χρονολογούνται από την εποχή της ίδρυσής της. Οι τοιχογραφίες της χρονολογούνται στο 16 αιώνα και αποδίδονται στο Θεοφάνη. Στο πολύ αξιόλογο σκευοφυλάκιο της μονής φυλάσσονται πολλά λείψανα αγίων, λειτουργικά σκεύη, το στέμμα και ο σάκκος του Νικηφόρου Φωκά, πλήθος ιερών αμφίων κ.α. Η βιβλιοθήκη της μονής περιλαμβάνει μεταξύ άλλων 2046 χειρόγραφα, 165 κώδικες, και 30.000 έντυπα βιβλία.

Στη μονή Mεγίστης Λαύρας ανήκουν τα περισσότερα εξαρτήματα από όλες τις μονές του Αγίου Όρους. Συγκεκριμένα υπάγονται σε αυτήν τρεις σκήτες (Αγίας Άννας, Καυσοκαλυβίων και Τιμίου Προδρόμου), καθίσματα, πολλά κελιά και ησυχαστήρια στις περιοχές Μορφωνού, Προβάτα, Άγιο Νείλο, Κερασιά, και στις Καρυές.