Η Μονή Χιλανδαρίου είναι ένα σερβικό μοναστήρι που βρίσκεται στο βορειοανατολική πλευρά του Αγίου Όρους και είναι 4ο στην ιεραρχία των Αγιορείτικων Μονών. Έχει εξωτερικά εμφάνιση μεσαιωνικού κάστρου, καθώς είναι οχυρωμένη με τείχη που έχουν ύψος 30 μέτρων, μήκος 140 μέτρων και περιβάλλουν μια περιοχή πλάτους 75 μέτρων. Το μοναστήρι πήρε αυτή την μορφή, εξαιτίας των συχνών πειρατικών επιδρομών κατά το παρελθόν. Θεωρείται το σημαντικότερο κέντρο του σερβικού πολιτισμού αφού η συμβολή του είναι τεράστια στην διαμόρφωση της παιδείας και της πνευματικότητας των Σέρβων μέσα στην ιστορία. Διατηρεί μια εξαιρετικά πλούσια συλλογή από πρωτότυπα παλαιά χειρόγραφα, εικόνες, τοιχογραφίες, έτσι ώστε σήμερα να θεωρείται από τους πιο σημαντικούς θησαυρούς του Σερβικού μεσαιωνικού πολιτισμού γενικότερα. Βρίσκεται στη λίστα της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO από το 1988, μαζί με άλλες 19 Μονές του Αγίου Όρους
Ο ερημίτης Γρηγόριος Χελανδάρης γύρω στα 980 έκτισε μία μικρή εκκλησία και ένα σπίτι για τον εαυτό του και μερικούς μοναχούς, στο μέρος που είναι η Μονή σήμερα. Ως μεταγενέστεροι ιδρυτές της θεωρούνται επίσης οι Σέρβοι βασιλείς Ράτσκο και Στεφάνο Α΄ Νεμάνια που μόνασαν προηγουμένως στην Μονή Βατοπαιδίου και έλαβαν τα ονόματα Άγιος Σάββας και Άγιος Συμεών αντίστοιχα (12ο αι.) Η Μονή ήκμασε κατά τον 13ο και 14ο αιώνα και κατά τα μέσα του 16 αιώνα άνθησε μία σχολή Σερβικής λογοτεχνίας η οποία όμως αργότερα άρχισε να παρακμάζει τον 17ο αιώνα.
Η βιβλιοθήκη της μονής περιέχει 700 χειρόγραφα σλαβικά και 100 ελληνικά, 25 περγαμηνές σλαβικές και 27 ελληνικές, 7 ειλητάρια περγαμηνής από τις οποίες 2 ελληνικές, 6.600 έντυπα από τα οποία 1.000 ελληνικά. Επίσης περιέχει πάνω από 400 σφραγίδες και έγγραφα, μεταξύ των οποίων βρίσκονται χρυσόβουλα Βυζαντινών αυτοκρατόρων και μία τεράστια και σημαντική συλλογή βιβλίων της Σερβικής λογοτεχνίας των περασμένων αιώνων.
Μεταξύ των πολύτιμων κειμηλίων και αναθημάτων υπάρχουν πέντε πολύτιμες πέτρες με χαρακτηριστικά της Παρθένου, του Χριστού και του Αγίου Δημητρίου, του 12ου αιώνα, και 2 σκαλιστοί ξύλινοι σταυροί που περιέχουν κομμάτια του Τίμιου Σταυρού.
Η εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας που υπάρχει στη Μονή, αρχικά ανήκε στην οικογένεια του Ιωάννη του Δαμασκηνού. Η Θεοτόκος τιμάται ως Ηγουμένη από την εποχή που οι μοναχοί προσπάθησαν να τοποθετήσουν την εικόνα της Παναγίας Τριχερούσας στο τέμπλο του Καθολικού, και η εικόνα εξαφανιζόταν και επανεμφανιζόταν στο θρόνο του ηγούμενου. Το θαύμα συνέβη τρεις φορές και οι μοναχοί το δέχτηκαν με πίστη και ευλάβεια παραχωρώντας στην ‘Ηγουμένη’ τους τη θέση που ζητούσε.
Η Μοναστική δύναμη της Μονής, σύνολο μοναχών και εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα στα 70 άτομα.
