ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

Η Χαλκιδική έχει μακραίωνη ιστορία, αρχαίες πόλεις και ένα από τα σημαντικότερα σπήλαια του κόσμου, το Σπήλαιο των Πετραλώνων. Και βέβαια το Άγιον Όρος! Τη μεγαλύτερη μοναστική πολιτεία με ιστορία πάνω από 1200 χρόνια!

Η ελληνική μυθολογία αναφέρεται συχνά στη Χαλκιδική, αφού στην Κασσάνδρα βρίσκεται θαμμένος ο γίγαντας του σεισμού, ο Εγκέλαδος. Ο ‘Αθως πάλι σχηματίστηκε από τον βράχο που έριξε εναντίον των θεών ο ομώνυμος γίγαντας, αλλά και η Σιθωνία οφείλει το όνομά της στον Σίθωνα, τον γιο του Ποσειδώνα.

Στα Σπήλαιο των Πετραλώνων βρέθηκε η αρχαιότερη ζωή της Ευρώπης. Ο τύπος του ανθρώπου του Neanderdal, ο οποίος ζούσε πριν 70.000 χρόνια περίπου. Μέχρι τότε υπήρχε η θεωρία ότι ο τύπος αυτός του ανθρώπου υπήρχε μόνο στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Με τα ευρήματα όμως των Πετραλώνων αποδεικνύεται ότι ο άνθρωπος του Neanderdal υπήρχε και στην Ανατολική Ευρώπη. Υπάρχουν επίσης αρκετές αποδείξεις ότι στο ίδιο σπήλαιο ζούσε πριν από 500.000-600.000 έτη ο Homo Ereclus.

Εγκαταστάσεις οργανωμένης κοινωνίας υπάρχουν στη Χαλκιδική από το 4.000 π.Χ.. Οι πρώτοι κάτοικοι της Χαλκιδικής, τον 13° αι. π.Χ. είναι οι Πελασγοί και οι Θράκες. Οι πρώτοι Έλληνες έρχονται από τη Χαλκίδα και την Ερέτρια της νήσου Εύβοιας. Από τους αποίκους της Χαλκίδας ονομάστηκε και η χερσόνησος Χαλκιδική. Στην αρχαιότητα υπήρχαν πολλές σπουδαίες πόλεις στην Χαλκιδική όπως η Όλυνθος, η Ποτίδαια, η Μένδη, η Σκιώνη, η Άφυτος, η Τορώνη, τα Στάγειρα κλπ. Κατά τους Περσικούς πολέμους, ο Πέρσης βασιλιάς Ξέρξης κατασκεύασε μια διώρυγα στη χερσόνησο του Άθω η οποία ολοκληρώθηκε το 480 π.Χ. και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα αρχαία έργα. Στο τέλος του 5ου π.Χ. αιώνα, οι 32 σπουδαιότερες πόλεις ιδρύουν υπό την ηγεσία της Ολύνθου, το «κοινόν των Χαλκιδέων», το οποίο θα διαλυθεί το 379 π.Χ. από τους Σπαρτιάτες. Το 348 π.Χ. ο Φίλιππος ενσωματώνει την περιοχή στο Μακεδονικό Βασίλειο. Το 168 π.Χ. περνά στα χέρια των Ρωμαίων και παρακμάζει, καθώς οι πόλεις της περιήλθαν υπό τον έλεγχο Ρωμαίων εμπόρων κυρίως.

Το Χριστιανισμό η Χαλκιδική πρέπει να ασπάστηκε το 50 μ.Χ. Κατά τον 9ο αι. οργανώνεται η μοναστική πολιτεία του Αγίου Όρους. Το 963 κτίζεται η Μονή της Μ. Λαύρας και στη συνέχεια οι υπόλοιπες 19 Μονές. Έκτοτε η Αγιώνυμη πολιτεία αποτελεί ένα ιδιόμορφο κόσμο. Μετά τον 10ο αιώνα το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργούμενης γης πέρασε στα χέρια των Αγιορειτών («ΜετόχιỨ). Στα μέσα του 14ου αιώνα ένα μεγάλο μέρος της Χαλκιδικής προσαρτήθηκε στο Σερβικό κράτος, ενώ η Κασσάνδρα και άλλες παραλιακές περιοχές βρέθηκαν υπό τους Βενετούς.

Το 1430 υποδουλώθηκε στους Τούρκους και αποτέλεσε τμήμα του σαντζακιού της Θεσσαλονίκης. Στη Χαλκιδική οι μουσουλμάνοι εγκαταστάθηκαν στις βόρειο-ανατολικές και βόρειο-δυτικές περιοχές, κοντά δηλαδή στη Θεσσαλονίκη. Το 1821, η Χαλκιδική ξεσηκώθηκε μαζί με τη νότια Ελλάδα όμως η καλύτερη οργάνωση και εξοπλισμός των Οθωμανών υπερίσχυσαν και η επανάσταση καταστάληκε, ενώ πολλά χωριά κάηκαν σε αντίποινα. Δόθηκαν μάλιστα σημαντικές μάχες μεταξύ Ελλήνων Μακεδόνων Επαναστατών και του Οθωμανικού Στρατού, όπως η Μάχη της Ρεντίνας και η Μάχη των Βασιλικών. Η πολυπόθητη ελευθερία θα έλθει τελικά τον Οκτώβριο του 1912.

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την υποχρεωτική Ανταλλαγή πληθυσμών τα έτη 1923-1924, στην Χαλκιδική εγκαθίστανται πολλές οικογένειες Ελλήνων προσφύγων από την Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη, την Ανατολική Ρωμυλία και έτσι δημιουργούνται 27 καινούργιοι οικισμοί. Οι Μικρασιάτες εγκαταστάθηκαν κυρίως στα παράλια και στα μετόχια του Aγίου Όρους. Σε πολλούς από τους οικισμούς δόθηκαν ονόματα σε ανάμνηση των αλησμόνητων πατρίδων από όπου προέρχονταν οι πρόσφυγες. Η συμβολή τους στην οικονομική και πολιτιστική εξέλιξη της Χαλκιδικής ήταν καθοριστικής σημασίας.